Văn học là một loại hình sáng tác, tái hiện những vấn đề của đời sống xã hội và con người. Phương thức sáng tạo của văn học được thông qua sự hư cấu, cách thể hiện nội dung các đề tài được biểu hiện qua ngôn ngữ. Khái niệm văn học đôi khi có nghĩa tương tự như khái niệm văn chương và thường bị dùng lẫn lộn. Tuy nhiên, về mặt tổng quát, khái niệm văn học thường có nghĩa rộng hơn khái niệm văn chương, văn chương thường chỉ nhấn mạnh vào tính thẩm mĩ, sự sáng tạo của văn học về phương diện ngôn ngữ, nghệ thuật ngôn từ. Văn chương dùng ngôn từ làm chất liệu để xây dựng hình tượng, phản ánh và biểu hiện đời sống.
Văn học có các thể loại khác nhau như: tiểu thuyết, truyện ngắn, thơ, kịch bản, lí luận phê bình. Văn học có lịch sử phát triển từ lâu đời, là sự phát triển của văn học dân gian (hay văn học truyền miệng) và văn học viết.Lịch sử của văn học viết là lịch sử phát triển của các bản viết bằng văn xuôi hay thơ, đây là những loại nhằm mục đích giải trí, khai sáng hoặc chỉ dẫn cho người đọc, người nghe. Không phải tất cả các loại bản viết đều là văn học. Một số tài liệu ghi chép như các tài liệu biên soạn về dữ liệu không được xếp vào văn học.
- Văn học là 1 bộ phận quan trọng của văn nghệ. Văn học theo nghĩa rộng là thuật ngữ gọi chung mọi hành vi ngôn ngữ nói - viết và các tác phẩm ngôn ngữ. Nó bao gồm các tác phẩm mà ngày nay có thể xếp vào loại chính trị, triết học, tôn giáo . Với nghĩa rộng, văn học đồng nghĩa với văn hóa.
Văn học là một hình thái ý thức xã hội thẩm mĩ, nó bắt nguồn từ đời sống, phản ánh đời sống, bày tỏ một quan điểm, lập trường đối với đời sống . Nhưng văn học không phản ánh hiện thực trong ý nghĩa khách quan , phổ quát của chủng loại , của sự vật như cái giếng, con đường, cái ao.. mà nó quan tâm là một hệ người kết tinh trong sự vật.
+ VD. Nói đến mây, văn học không phản ánh nó giống như 1 hiện tượng địa lí mà nói đến nó như 1 bộ phận của cuộc sống con người, của thế giới người, mang nội dung quan hệ con người.
" Vì mây cho núi lên trời/ Vì chưng gió thổi, hoa cười với trăng" (Ca dao)
+ VD. Văn học nói đến hoa không phải với tư cách 1 bộ phận sinh sản của cây mà nhìn hoa như 1 người thường, coi hoa là hiện thân của cái đẹp, của sự nảy nở tươi tắn.
- Nói đến chức năng của văn học là nói đến mục đích sáng tác của văn chương, đến vấn đề viết để làm gì, đến ý nghĩa xã hội của nó. Văn học là 1 hoạt động tinh thần không chỉ của người sáng tạo mà của cả người tiếp nhận, thưởng thức. Nó mang những chức năng có ý nghĩa xã hội rộng lớn bởi "chức năng là sự biểu hiện ra bên ngoài các đặc tính của một khách thể nào đó trong một hệ thống các quan hệ nhất định" .
Tác phẩm văn học là sự biểu hiện về năng lực, trình độ, phẩm chất tinh thần của chủ thể trong sự sáng tạo , phản ánh hiện thực đời sống khách quan , xã hội , con người, dựng nên "hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan".---> chức năng phản ánh hiện thực.
Văn học là biểu hiện cái quan hệ mang tính người của con người trong quá trình chiếm lĩnh, đồng hóa hiện thực bên ngoài và bên trong nó dưới hình thức nghệ thuật của ngôn từ. Cái quan hệ người ấy trong cuộc sống nhân loại thật phong phú , nhiều cung bậc, hình thái khó đếm bởi sự vận động không ngừng, bất tận.
Văn học giúp người đọc hiểu biết cái nội dung, cái hình thức, cái hay,cái đẹp; giúp họ thư giãn tâm hồn, tạo trạng thái cân bằng tâm lí, tinh thần. ---> Chức năng thưởng thức, thư giãn, giải trí.
Văn học giúp người đọc hiểu biết nhiều mặt về đời sống, chịu sự tác động nhiều cung bậc, đa diện vào nhận thức , tư tưởng, tâm lí, tình cảm----> văn học trau dồi mặt tình cảm, hiểu biết cho con người.
Văn học có vô vàn chức năng: "văn dĩ tải đạo", văn thơ làm vũ khí chiến đấu chống lại cường quyền, chức năng "mua vui", chức năng nhận thức, giáo dục, chức năng thẩm mĩ....Chức năng văn học chỉ là cái biểu hiện ra bên ngoài của chỉnh thể và giá trị toàn vẹn thuộc thế giới nghệ thuật trong những sự tiếp nhận nghệ thuật khác nhau. Số lượng các chức năng của văn học có bao nhiêu tùy thuộc vào cách nhìn, cách lí giải của từng người nhưng đại thể nó qui về các chức năng sau:
+ Nhận thức (gồm cả tự nhận thức)
+ Giao tiếp
+ Thông tin
+ Giải trí
+ Thẩm mĩ
+ Sự báo
Ngoài ra người ta còn nói đến các chức năng như: chức năng thi ca, chức năng tự nhận thức, chức năng văn hóa, định hướng tư tưởng, đánh giá, phân loại đạo đức, kích thích khoái cảm, , tổ chức tập trung , bổ sung tinh thần , nếm trải, minh họa....
Chính vì vậy bắt đầu có những xu hướng tìm một chức năng cơ bản có ý nghĩa khía quát, sâu xa nhất như ý kiến cho rằng chức năng văn học là "giữ gìn, phát triển, truyền đạt sự sống, chất người cho con người".
Văn học theo nghiã hẹp chỉ khái niệm văn hóa - nghệ thuật mà ta quen dùng hiện nay. Nó bao gồm các tác phẩm ngôn từ có tính chất được sáng tác bằng hư cấu, tưởng tượng. Như vậy khi hiểu văn học theo nghĩa hẹp chúng ta đã loại ra ngoài các tác phẩm chính trị, triết học, tôn giáo. Văn học theo nghĩa hẹp chính là văn chương.
0 nhận xét:
Đăng nhận xét